Εξωσωματική Γονιμοποίηση

Εξωσωματική Γονιμοποίηση

Συχνές Ερωτήσεις στην Εξωσωματική Γονιμοποίηση

1Όταν θα κάνω θεραπεία μπορώ να δουλεύω;

Ασφαλώς, τονίζουμε σε όλες τις γυναίκες που πρόκειται να υποβληθούν σε θεραπεία, ότι δεν απενεργοποιούνται, δεν χρειάζονται να σταματήσουν τις καθημερινές τους δραστηριότητες και συνήθειες.

2Την ώρα της ωοληψίας θα πονάω;

Η ωοληψία γίνεται διακολπικά με την βοήθεια υπερήχων και με ελαφρά αναισθησία (μέθη). Έτσι η γυναίκα συνέρχεται γρήγορα και μπορεί να πάει στο σπίτι της με τις ανάλογες οδηγίες.

3Πότε μπορώ να πάω στην δουλειά κάνοντας εξωσωματική;

Όπως είπαμε κατά την διάρκεια της παρακολούθησης της πρόκλησης ωορρηξίας δεν αλλάζει κάτι στην καθημερινές συνήθειες της γυναίκας. Την επομένη της ωοληψίας επίσης η γυναίκα μπορεί να επιστρέψει στην εργασία της. Μετά την εμβρυομεταφορά όμως και τουλάχιστον για 3-4 ημέρες καλό είναι να παραμείνει στο σπίτι. Πρέπει να αποφεύγει να σηκώνει βάρη, να αποφεύγει την επαφή, γυμναστική, να ανεβοκατεβαίνει σκάλες και προσοχή στην δυσκοιλιότητα.

4Στο σπίτι πρέπει να μένω συνέχεια στο κρεβάτι;

Ασφαλώς η γυναίκα που έκανε εμβρυομεταφορά δεν είναι άρρωστη. Μπορεί να πηγαίνει τουαλέτα μπορεί να κάνει το μπάνιο της και να τρώει παρέα με τον σύντροφο της.

5Εάν το αποτέλεσμα του τεστ – κυήσεως βγει θετικό τι πρέπει να κάνω;

Δεν σταματάμε τα φάρμακα που παίρνουμε και ελέγχουμε οιστραδιόλη και προγεστερόνη αίματος την επόμενη μέρα. Από εκεί και πέρα ανάλογα με τα αποτελέσματα αυξομειώνουμε την δοσολογία των φαρμάκων ώστε αυτά να βρίσκονται πάντα σε θεραπευτικά επίπεδα.Σε γενικές γραμμές τα φάρμακα υποστήριξης συνεχίζονται έως τις αρχές του 3ου μήνου.

6Πότε θα δούμε σάκκο κύησης;

Από την ώρα που η β – HCG αίματος ξεπεράσει τις 1200 IU/l Πράγμα που συμβαίνει 2-2 1/2 εβδομάδες αργότερα.

7Πως καταλαβαίνουμε μέχρι τότε ότι η εγκυμοσύνη προχωρά καλά;

Θα πρέπει η β-HCG να υπερδιπλασιάζεται κάθε 2 με 3 ημέρες.

8Πως γίνονται οι ενέσεις της θεραπείας στην εξωσωματική;

Οι ενέσεις γίνονται πλέον υποδόριες. Δηλαδή χρησιμοποιούμε την μικρή λεπτή βελόνη που χρησιμοποιούν οι διαβητικοί ασθενείς και έτσι αφού τους γίνει η σχετική επίδειξη από το προσωπικό της μονάδας οι γυναίκες μπορούν να αυτοεξυπηρετούνται χωρίς να έχουν ανάγκη τρίτο άτομο με εμπειρία σε ενδομυϊκές ενέσεις.

9Πόσα έμβρυα θα μου βάλετε την ημέρα της εμβρυομεταφοράς;

Με την πρόσφατη τροποποίηση του νόμου του 2005 που έγινε τον Ιούλιο 2014 πλέον μέχρι την ηλικία και των 39 ετών μπορούμε να τοποθετήσουμε μέχρι 2 έμβρυα . Στην ηλικία των 40 ετών έως και 3 έμβρυα. Μετά το χρονικό αυτό όριο μπορούμε να τοποθετήσουμε μέχρι και τέσσερα. Αυτό έλαβε χώρα ώστε να μειωθούν τα ποσοστά πολύδυμων κυήσεων και βέβαια ως φυσικό επακόλουθο τα αυξημένα ποσοστά πρόωρων νεογνών που κατακλύζουν τις Μονάδες Προώρων.

10Εάν δεν μπορώ να παράγω πια δικά μου ωάρια μπορώ να χρησιμοποιήσω ξένα και πώς;

Η νομοθεσία στην χώρα μας είναι από τις πιο φιλελεύθερες. Επιτρέπει την χρήση γαμετών (ωαρίων – σπερματοζωαρίων) από ανώνυμο όμως δότη αφού συμπληρώσουν και τα δυο μέρη αντίστοιχες συγκαταθέσεις. Μπορεί τα ωάρια αυτά να προέρχονται από γυναίκες που βρίσκονται σε πρόγραμμα υποβοηθούμενης αναπαραγωγής και έχουν περίσσεια ωαρίων και δηλώνουν εγγράφως ότι επιθυμούν να δωρίσουν ένα μικρό αριθμό από αυτά (sharing). Τα ξένα ωάρια μπορεί επίσης να προέρχονται από γυναίκες που επιθυμούν να υποβληθούν σε πρόγραμμα υποβοηθούμενης αναπαραγωγής (εθελόντριες) και να δωρίσουν στην συνέχεια τα ωάρια τους σε γυναίκες. Για αυτές έχει προβλεφθεί χρηματική ‘αποζημίωση’ έως του ποσού των 1200 ευρώ. Θα πρέπει βέβαια να πληρούνται σημαντικές προϋποθέσεις για να γίνουν δεκτές. Όπως εάν είναι αλλοδαπές να βρίσκονται νόμιμα στην χώρα μας , να είναι κάτω των 35 ετών, και να έχει αποδειχθεί στο μέτρο του δυνατού ,μέσω εξετάσεων, ότι είναι σωματικά αλλά και ψυχικά  υγιείς.

11Πώς ξέρω για την ποιότητα των εμβρύων που είναι προς εμβρυομεταφορά;

Είναι υποχρέωση του εργαστηρίου της Μονάδος να ενημερώσει το ζευγάρι την ημέρα της εμβρυομεταφοράς για την ποιότητα των εμβρύων. Αυτή βαθμολογείται με Grade I (ΑΡΙΣΤΟ) έως Grade IV (ΚΑΚΟ). Περισσότερες πληροφορίες λαμβάνει κανείς πλέον και από την διαδικασία του time lapse, που δεν είναι τίποτα άλλο από ένα κλειστό σύστημα 24ώρης παρακολούθησης της εξέλιξης των εμβρύων εντός του κλιβάνου επώασης των. Η εξέλιξη των εμβρύων καταγράφεται και αναλύεται από computer ώστε να δώσει στον κλινικό εμβρυολόγο να επιλέξει τα έμβρυα εκείνα που θα έχουν την μεγαλύτερη πιθανότητα να εμφυτευτούν.

12Η προσπάθεια της εξωσωματικής απέτυχε τι γίνεται τώρα;

Η γυναίκα σταματά τα φάρμακα υποστήριξης που παίρνει και περιμένει να έρθει η περίοδος. Είναι φρόνιμο αμέσως μετά να γίνει μια συνάντηση και από κοντά να δούμε συνολικά την όλη προσπάθεια που έγινε. Τι δεν πήγε τόσο καλά ώστε την επομένη φορά να το αλλάξουμε, φάρμακα, πρωτόκολλα διέγερσης, δοσολογίες. Μέσα από μια προσπάθεια εξωσωματικής γινόμαστε όλοι λίγο πολύ σοφότεροι.

13Τι γίνεται εάν έχω κάνει πάνω από μια αποτυχημένες προσπάθειες εξωσωματικής και μάλιστα αν όλα είχαν “πάει καλά”;

α) Διαγνωστική υστεροσκόπηση για να ελέγξουμε την ενδομήτρια κοιλότητα και να αποκλείσουμε την παρουσία πολυπόδων, φλεγμονής, διαφράγματος, συμφύσεων.
β) Έλεγχος θρομβοφιλίας Αφορά σειρά από αιματολογικές εξετάσεις που μας βοηθά να βελτιώσουμε την φαρμακευτική αγωγή μας συνήθως με επιπρόσθετη αντιπηκτική αγωγή βελτιώνοντας κυρίως τις συνθήκες εμφύτευσης και έτσι την δεκτικότητα του ενδομητρίου.
γ) Η διερεύνηση του ενδομητρίου για λοιμοξιωγόνους παράγοντες όπως χλαμύδια – μυκόπλασμα – ερπητοιούς – CMV
δ) Έλεγχος αναοσοιστοπαθολογίας του ενδομητρίου. Η περαιτέρω διερεύνηση της δεκτικότητας του ενδομητρίου ελέγχοντας υποδοχείς ορμονών, παρουσία ΝΚ κυττάρων σε παθολογικές αναλογίες, παρουσία ή μη προστατευτικών κυτταροκινών & προσκολλητικών μορίων κ.α

14Πιστεύετε στα αντιπατρικά αντισώματα;

Είχε επικρατήσει ένας σχετικός ενθουσιασμός την δεκαετία του ’90. Πλέον είναι επιβεβαιωμένο και έχει αποδειχθεί με πολυάριθμες μελέτες, ότι δεν προσφέρουν όσο είχε αρχικά πιστευτεί.

15Εάν δεν έχω καλής ποιότητας ωάρια είτε δεν έχω καλής ποιότητας έμβρυα, τι κάνω;

Γνωρίζω ότι είναι μια δύσκολη απόφαση αλλά η καλύτερη λύση είναι να χρησιμοποιηθούν ξένα ωάρια. Αλλάζοντας έτσι γενετικό υλικό αλλάζουν εντυπωσιακά πλέον και τα ποσοστά επιτυχίας που μπορεί και να αγγίζουν και το 50%.

16Εάν ο σύζυγος μου έχει σοβαρό πρόβλημα στο σπέρμα τι πρέπει να κάνουμε;

Μπορεί το σπέρμα κατά μια περίπτωση να έχει μειωμένο αριθμό και κίνηση αλλά να είναι υπεραρκετό για μια προσπάθεια υποβοηθούμενης αναπαραγωγής. Τα πράγματα δυσκολεύουν εάν το σπέρμα κινείται κοντά στα όρια της αζωοσπερμίας δηλαδή της ανυπαρξίας σπέρματος. Τότε η μόνη επιλογή είναι να γίνει βιοψία όρχεως και να αναζητηθούν εκεί σπερματοζωάρια. Εάν και εκεί δεν βρεθούν σπερματοζωάρια η μόνη λύση είναι το σπέρμα δότη.

17Εάν ο σύντροφος έχει κιρσοκήλη πρέπει να χειρουργηθεί για να βελτιώσει το σπέρμα;

Εάν η κιρσοκήλη είναι μεγάλη η αποκατάσταση της από τον ουρολόγο, μπορεί να βοηθήσει στην βελτίωση του σπέρματος. Σε περίπτωση μικρής ή μέτριας κιρσοκήλης σε συνδυασμό με ένα μέτριο σπέρμα η καλύτερη επιλογή είναι η εξωσωματική γιατί τα αποτελέσματα μιας επέμβασης, σ’ αυτήν την περίπτωση είναι μέτρια και πολύτιμος χρόνος θα χαθεί.

18Έχω μια ενδομητριωσική κύστη πρέπει να την βγάλω ή να κάνω άμεσα εξωσωματική;

Η απάντηση δεν είναι απλή. Εξαρτάται από το μέγεθος της. Συνήθως μικρές κύστεις μικρότερες των 4 εκ. δεν τις χειρουργούμε άμεσα. Είναι προτιμότερο να επιλέξουμε την πρόκληση ωορρηξίας ή την εξωσωματική. Το δίλημμα είναι εάν η κύστη είναι από 5 εκ. και άνω όπου πλέον η κύστη καταλαμβάνει ζωτικό χώρο της ωοθήκης και δυσκολεύει έτσι σημαντικά την παραγωγή ικανοποιητικού αριθμού ωοθυλακίων. Η προσωπική μου άποψη είναι στην περίπτωση αυτή η γυναίκα εάν δεν έχει υποβληθεί σε άλλη εξωσωματική προσπάθεια ή δεν έχει χειρουργηθεί στο παρελθόν “δικαιούται” να προσπαθήσει τουλάχιστον μια φορά διότι έχει τουλάχιστον 30-40% πιθανότητες να πετύχει. Εάν δεν τα καταφέρει πριν ξαναπροσπαθήσει θα πρέπει να υποβληθεί σε λαπαροσκοπική αφαίρεση.

19Εάν έχω ένα μεγάλο ινομύωμα στην μήτρα πρέπει να το βγάλω;

Πάλι η απάντηση δεν είναι απλή. Εξαρτάται από την θέση του ινομυώματος και κατά πόσο επηρεάζει την ενδομήτρια κοιλότητα. Πρέπει επίσης να λάβουμε υπ’ όψιν τον αριθμό των ινομυωμάτων και την ηλικία της γυναίκας και τέλος εάν έχει ξαναχειρουργηθεί για τον ίδιο λόγο στο παρελθόν. Η απάντηση λοιπόν δεν είναι απλή και συνήθως εξατομικεύεται. Ωστόσο η πιο σύγχρονη χειρουργική προσέγγιση είναι και πάλι η λαπαροσκοπική αφαίρεση (ινομυωματεκτομή).

20Πόσες εξωσωματικές μπορεί μια γυναίκα να κάνει; Υπάρχει όριο;

Όριο δεν υπάρχει. Είναι αλήθεια ότι και εδώ η απάντηση δεν θα μπορούσε να είναι ένα νούμερο. Εξαρτάται από την ηλικία της γυναίκας, την ποιότητα και τον αριθμό των ωαρίων και κατ’ επέκταση των εμβρύων που προκύπτουν μετά μια προσπάθεια εξωσωματικής. Εάν αυτός είναι εξαιρετικά φτωχός είναι προτιμότερο να μην υποβάλλεται σε ενέσιμες θεραπείες με υψηλές δοσολογίες φαρμάκων. Είναι πιο φρόνιμο να δοκιμάσει προσπάθειες σε φυσικούς κύκλους ή σε λήψη ξένων ωαρίων. Εάν όλα αυτά ακούγονται για το ζευγάρι υπερβολικά ή πέρα από τις ψυχικές αντοχές του είναι προτιμότερο να σταματήσει. Προέχει πάνω απ’ όλα η ψυχική και σωματική υγεία της γυναίκας και του ζευγαριού.

21Τι γνώμη έχετε για την ωοληψία σε φυσικό κύκλο;

Προσφέρεται ως μια εναλλακτική λύση σε γυναίκες που είναι φτωχές αποκρίτριες και παράγουν εξαιρετικά μικρό αριθμό ωαρίων παρά τις υψηλές δόσεις φαρμάκων που μπορεί να λαμβάνουν. Επίσης μπορεί να προσφερθεί σε γυναίκες με ιστορικό νεοπλασίας απαγορεύεται να λάβουν φάρμακα όπως οι γοναδοτροπίνες. Θα πρέπει να γνωρίζουν οι γυναίκες αυτές ότι στους φυσικούς κύκλους υπάρχει ένα σημαντικό ποσοστό drop out γύρω στο 35% λόγω πρόωρης ωορρηξίας. Το δε ποσοστό επιτυχίας είναι αρκετά χαμηλότερο ιδίως στις γυναίκες άνω των 40 ετών. Αυτό συμβαίνει λόγω και του χαμηλού ποσοστού εμφύτευσης στην μήτρα που αναφέρεται σε αυτές τις ηλικίες. Καθώς επίσης η συμπεριφορά του κυρίαρχου ωοθυλακίου σε ένα φυσικό κύκλο σε γυναίκες περί ή άνω των 40 ετών είναι πολλές απρόβλεπτος και κινδυνεύει να “εκθέσει” τον θεράποντα ιατρό. Η στενή παρακολούθηση των ορμονών που εμπλέκονται στην φάση της ωορρηξίας όπως LH, E2 Οιστραδιόλη, προγεστερόνη μπορεί να προσδιορίσου βοηθήσουν να προσδιοριστεί το σωστό timing της ωοληψίας με μεγαλύτερη ακρίβεια.
Μία εναλλακτική επιλογή του φυσικού κύκλου είναι ο λεγόμενος “τροποποιημένος φυσικός κύκλος” όπου συγχορηγούμε μια μικρή δόση γοναδοτροπίνης 50-75 IU και GnRH ανταγωνιστή προς διασφάλιση του τελικού αποτελέσματος που δεν είναι άλλο από την συλλογή του μοναδικού ωαρίου του φυσικού κύκλου σε ώριμο στάδιο.

22Τι ποσοστά επιτυχίας έχει μια γυναίκα άνω των 40 μέσω μιας προσπάθειας IVF ;

Η αλήθεια είναι ότι η ηλικιακή αυτή ομάδα χωρίζεται σε 2 υποομάδες. Αυτή από την ηλικία των 40-44 και η δεύτερη από 45-49. Η πρώτη ομάδα έχει ποσοστά επιτυχίας από 20% σταδιακά μειούμενα έως την ηλικία των 44 που το ποσοστό έχει πέσει κάτω του 10%. Στην δεύτερη υποομάδα τα ποσοστά κύησης πέφτουν εντυπωσιακά σε μονοψήφια νούμερα, γι΄αυτό και στις γυναίκες αυτές είναι φρόνιμο να προτείνεται η χρήση ξένων ωαρίων.

23Γιατί πέφτουν τόσο πολύ τα ποσοστά κύησης στις γυναίκες άνω των 40 ετών;

Η απάντηση είναι απλή . Τα ωάρια των γυναικών αυτών έχουν την τάση να εμφανίζουν χρωμοσωμιακές ανωμαλίες και αυτό εκφράζεται σε κακής ποιότητας έμβρυα που οδηγούν μοιραία σε αποτυχημένες προσπάθειες είτε αν προκύψουν κυήσεις αυτές παρουσιάζουν αυξημένη συχνότητα αποβολών Η απάντηση είναι απλή . Τα ωάρια των γυναικών αυτών έχουν την τάση να εμφανίζουν χρωμοσωμιακές ανωμαλίες και αυτό εκφράζεται σε κακής ποιότητας έμβρυα που οδηγούν μοιραία σε αποτυχημένες προσπάθειες είτε αν προκύψουν κυήσεις αυτές παρουσιάζουν αυξημένη συχνότητα αποβολών.

24Αν έχω κάνει πολλές προσπάθειες εξωσωματικής και είμαι πλέον γυναίκα άνω των 40 ετών, μπορώ να προσπαθώ με φυσικούς κύκλους ή να προσπαθήσω με ξένα ωάρια;

Η απάντηση, που αποτελεί και προσωπική επιστημονική γνώμη είναι, να χρησιμοποιήσει η γυναίκα αυτή πλέον ξένα ωάρια Με αυτόν τον τρόπο θα αλλάξει πλέον τους ‘όρους’ του παιχνιδιού. Χρησιμοποιώντας γενετικό υλικό μιας νεότερης γυναίκας με ποσοστά που θα αγγίζουν το 50%. Η άλλη επιλογή είναι μια ψυχοφθόρα διαδικασία με εξαιρετικά αμφίβολα αποτελέσματα σε ένα ήδη ταλαιπωρημένο σωματικά, ψυχικά, οικονομικά άνθρωπο.

25Τι είναι βιοχημική κύηση;

Η κύηση της οποίας οι τιμές δεν ξεπερνούν τις 1000-1200 mIU/L και δεν είναι δυνατή υπερηχογραφικά η ανίχνευση σάκκου-σάκκων κύησης.

26Τι είναι κλινική κύηση;

Το στάδιο όπου ανιχνεύουμε υπερηχογραφικά έναν ή περισσότερους σάκκους κύησης στην ενδομήτρια κοιλότητα.

27Τι σημαίνει καλώς προϊούσα κύηση (well ongoing pregnancy);

Το στάδιο της κύησης όπου εντός του σάκκου κύησης ανιχνεύεται υπερηχογραφικά το έμβρυο και εντοπίζεται και η καρδιακή λειτουργία του.

Στάδια Εξωσωματικής Γονιμοποίησης

Ο κλασσικός τρόπος γονιμοποίησης ωαρίων με επεξεργασμένο σπέρμα σε ειδικό καλλιεργητικό υλικό και επώαση σε κλίβανο.

ICSI (Mικρογονιμοποίηση)

Το στάδιο όπου ανιχνεύουμε υπερηχογραφικά έναν ή περισσότερους σάκκους κύησης στην ενδομήτρια κοιλότητα.

Σπερματέγχυση – ΙUI

Το στάδιο όπου ανιχνεύουμε υπερηχογραφικά έναν ή περισσότερους σάκκους κύησης στην ενδομήτρια κοιλότητα.Βελτιώνει ένα σχετικά “μέτριο” σπέρμα, σε αριθμό είτε σε κινητικότητα, είτε και τα δυο μαζί. Προϋπόθεση για να γίνεται σπερματέγχυση είναι να έχει υπάρξει σαλπιγγογραφία που να δεικνύει ότι οι σάλπιγγες είναι ανοιχτές. Διαχρονικά τα ποσοστά επιτυχίας της μεθόδου κυμαίνονται στο 10-12%. Διαχρονικά τα ποσοστά αυτά δεν έχουν βελτιωθεί. Δεν συνιστούμε το ζευγάρι να υποβάλλεται σε πλέον των 3 προσπαθειών σπερματέγχυσης.

Βλαστοκύστη

Η καλλιέργεια των εμβρύων στο στάδιο 5ης ή 6ης ημέρας. Ένα στάδιο που προσομοιάζει με το στάδιο της πραγματικής εμφύτευσης του εμβρύου στην μήτρα. Γι’ αυτό και τα ποσοστά επιτυχίας αγγίζουν το 40-50%. Δεν πρέπει να αποτελεί “πανάκεια” παρά τα υψηλά αυτά ποσοστά. Και αυτό διότι προϋποθέτει ικανοποιητικό αριθμό ωαρίων, ταυτόχρονα ικανοποιητικό ποσοστό γονιμοποίησης των ωαρίων αυτών και εν τέλει έναν ικανοποιητικό αριθμό από καλής ποιότητας έμβρυα. Διότι στην προσπάθεια αυτή ένας σημαντικός αριθμός εμβρύων θα χαθεί κατά την διάρκεια της καλλιέργειας. Προτείνεται ως ενδεδειγμένη λύση σε:\

  • Ζευγάρια με πολλαπλές αποτυχημένες προσπάθειες IVF
  • Σε περιστατικά με μέτρια ή ελαφρά υπερδιέγερση ωοθηκών
  • Προεμφυτευτική διάγνωση (PGD – PGS)
Κατάψυξη Εμβρίων

Η δυνατότητα κατάψυξης εμβρύων σε όλα τα στάδια διαίρεσης των, δηλαδή την 2η – 3η -5 ή και 6η ημέρα. Σήμερα αυτό γίνεται με την νέα τεχνική της “κρυσταλλοποίησης – vitrification”. Η νέος αυτός τρόπος κατάψυξης αλλά και απόψυξης εμβρύων δεν μείωσε μόνο την διάρκεια της διαδικασίας από 1 1/2 ώρα σε ελάχιστα λεπτά αλλά και τα αποτελέσματα και ποσοστά επιτυχίας ήσαν πολύ υψηλότερα από το πρόσφατο παρελθόν.

Προεμφυτευτική Διάγνωση (PGD – PGS)

Είναι η βιοψία εμβρύων προς επιλογή των υγιών προς εμβρυομεταφορά. Το PGD προσφέρεται σε ζευγάρια που και οι δυο είναι φορείς κληρονομικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων όπως η μεσογειακή, η δρεπανοκυτταρική αναιμία, η αιμορροφιλία, η αναιμία Fanconi, μυασθένεια Duchenne. Το PGS (PREGENETIC SCREENING) αποτελεί επιλογή για ζευγάρια με πολλαπλές αποτυχημένες προσπάθειες IVF, ιδίως εάν αυτό συνδυάζεται και με γυναίκες προχωρημένης ηλικίας. Η βιοψία τελείται στο στάδιο εμβρύου 3ης ημέρας και η εμβρυομεταφορά των υγιών εμβρύων γίνεται στο στάδιο των βλαστοκύστεων. Σημαντική πρόοδος αποτελεί τα τελευταία χρόνια και η βιοψία πλέον στο στάδιο των βλαστοκύστεων 5ης ημέρας όπου εδώ υπάρχει η δυνατότητα συλλογής περισσότερου γενετικού υλικού από τα έμβρυα προς εξέταση σε σύγκριση με αυτά στο στάδιο 3ης ημέρας. Η νέα τεχνική CGH array που αποτελεί την τεχνογνωσία των ως άνω μεθόδων δίνει πλέον σε ταχύτατο χρόνο πληροφορίες και για τα 46 χρωματοσώματα.

IMSI

H προεπιλογή των μορφολογικά καλύτερων σπερματοζωαρίων μέσα από το πρίσμα ενός μεγεθυντικού φακού που μεγιστοποιεί την εικόνα του σπερματοζωαρίου κατά 6000 φορές.

Time Lapse

Η δυνατότητα 24ώρης παρακολούθησης των εμβρύων μέσω ενός κλειστού κυκλώματος προσαρμοσμένο εντός του κλιβάνου επώασης. Μας  δίνει την δυνατότητα καλύτερης επιλογής των εμβρύων προς εμβρυομεταφορά η οποία βασίζεται μέχρι τώρα στα μορφολογικά χαρακτηριστικά των εμβρύων την ημέρα την ημέρα της εμβρυομεταφοράς . Η  παρακολούθηση της εξέλιξης των εμβρύων αναλύεται από computer το δε γράφημα της εξέλιξης του κάθε εμβρύου ξεχωριστά αναλύεται από τον εμβρυολόγο επιλέγοντας τα κατάλληλα έμβρυα προς εμβρυομεταφορά, αυξάνοντας σημαντικά τα ποσοστά επιτυχίας.

TESE

Βιοψία όρχεων προς εύρεση σπερματοζωαρίων, σε άνδρες με αζωοσπερμία, δηλαδή, χωρίς την παρουσία σπερματοζωαρίων στο σπέρμα.

MESA

Βιοψία επιδυδιμίδας προς ανεύρεση σπερματοζωαρίων. Προτείνεται σε άνδρες με αζωοσπερμία και ατροφικούς όρχεις.

Διάνοιξη Διαφανούς Ζώνης

Η διάνοιξη οπής στο τοίχωμα του εμβρύου που προκύπτει να μεταφερθεί στο εσωτερικό της μήτρας. Αποτελεί επιλογή προς βελτίωση των ποσοστών επιτυχίας ιδίως σε γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας ιδιαίτερα όταν το τοίχωμα των εμβρύων είναι παχύ.

Δωρεά Ωαρίων – Εμβρύων

Το νομικό πλαίσιο που ισχύει στην χώρα μας από το 2005 δίνει την ευκαιρία σε γυναίκες που δεν έχουν την δυνατότητα να παράγουν δικά τους ωάρια ή παράγουν ωάρια κακής ποιότητας να αποκτήσουν κάποια στιγμή ένα παιδί. Τα ωάρια αυτά προσφέρονται ανιδιοτελώς από γυναίκες που παρουσιάζουν μια περίσσεια ωαρίων κατά τις προσπάθειες που επιχειρούν και οι ίδιες για την απόκτηση ενός παιδιού. Όλα αυτά με την έγγραφη συναίνεση κάθε ζευγαριού και αυτού που δωρίζει και αυτού που αποδέχεται τα ωάρια. Οι δότριες πρέπει και παραμένουν ανώνυμες.
Το 2008 με τροποποίηση, στην εφημερίδα της κυβερνήσεως, του νόμου του 2005 η ανιδιοτέλεια παραμένει “κενόν γράμμα του νόμου” και πλέον προβλέπεται μία ‘αποζημίωση’ της δότριας με το ποσό των 1400 ευρώ (800 ευρώ για φαρμακευτική αγωγή και 600 ευρώ για  απώλειες εργατοωρών και μετακίνησης ). Τον Ιούλιο και τον Οκτώβριο του 2014 με εισήγηση της Ανωτάτης Αρχής Υποβοηθούμενης Αρχής δημοσιεύθηκε σε δύο νέα αντίστοιχα ΦΕΚ έγινε νέα τροποποίηση του ποσού της αποζημίωσης της δότριας ωαρίων που κυμαίνεται πλέον έως το ποσό των 1200 ευρώ. Επίσης διευκρινίζεται ότι η αποζημίωση στην δότρια δίδεται δια σωματική καταπόνηση, απώλεια εργατοωρών και φαρμακευτικά έξοδα. Δεν χρησιμοποιείται πλέον εμφαντικά ο όρος “αλτρουιστική δωρεά” από τον νομοθέτη κάνοντας την δεξαμενή των δοτριών να αυξάνεται πιο εύκολα. Θα πρέπει να πληρούνται βεβαίως οι προϋποθέσεις όπως του ορίου ηλικίας κάτω των 35 ετών, της νόμιμης παραμονής στην ελληνική επικράτεια για αλλοδαπές που δεν είναι πολίτες της ΕΕ, καθώς και το ότι οι υποψήφιες δότριες έχουν υποβληθεί σε εξετάσεις που αποδεικνύουν ότι στο μέτρο του δυνατού είναι κλινικά και ψυχικά υγιείς για να υποβληθούν σε πρόγραμμα υποβοηθούμενης αναπαραγωγής.

Φάρμακα – Πρωτόκολλα

Όλες οι γυναίκες στην προσπάθεια να αποκτήσουν ένα γερό παιδί, υποβάλλονται σε διάφορες μορφές θεραπείας ανάλογα με την περίπτωση, άλλες με την μορφή χαπιών άλλες με την μορφή υποδόριων ενέσεων. Μέλημα μου η εξειδίκευση της περίπτωσης κάθε ζευγαριού και η χορήγηση της ενδεδειγμένης θεραπείας με σκοπό το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα διέγερσης (παραγωγή ωαρίων) και κατ ‘επέκταση η δυνατότητα επιλογής έτσι με την γονιμοποίηση των καλύτερων ποιοτικά εμβρύων (λεπτομέρειες στον “κύκλο εξωσωματικής γονιμοποίησης”).

Πρωτόκολλα Εξωσωματικής Γονιμοποίησης

1ο Στάδιο: Η Θεραπεία

Εφαρμόζεται η ενδεδειγμένη θεραπεία ανάλογα με την ηλικία της γυναίκας, το ορμονικό της προφίλ, το ιστορικό προηγούμενων προσπαθειών εξωσωματικής, την ανταπόκριση (αριθμός συλλεγόντων ωαρίων) που είχε σ’ αυτές. Έτσι από γυναίκα σε γυναίκα διαφέρει η διάρκεια της θεραπείας, τα φάρμακα και η δοσολογία τους.

Διακρίνουμε 3 βασικά σχήματα θεραπείας. Το πρώτο λέγεται μακρύ πρωτόκολλο διαρκεί περίπου 22-24 ημέρες. Χωρίζεται σε 2 φάσεις. Την φάση της καταστολής που διαρκεί 10-12 ημέρες και ξεκινά περίπου την 21η ημέρα του κύκλου της γυναίκας όπου περιμένουμε αφενός να έρθει η περίοδος της αφετέρου να ξεκινήσουν και οι δυο ωοθήκες από την ίδια “κοινή αρχή” χωρίς να υπάρχουν τυχόν κυστικά ωοθυλάκια από προηγούμενο κύκλο. Η δεύτερη φάση λέγεται φάση διέγερσης διαρκεί 12-14 ημέρες και συντελεί ώστε η γυναίκα να βγάλει ένα ικανοποιητικό αριθμό από ωοθυλάκια.

Συνήθως το πρωτόκολλο αυτό απευθύνεται σε γυναίκες μικρότερες των 40 ετών, με φυσιολογικό ορμονικό προφίλ.

Το βραχύ πρωτόκολλο διαρκεί όπως υπονοεί και ο ορισμός λιγότερες μέρες από το μακρύ πρωτόκολλο συνήθως 10-12 ημέρες και ξεκινά από την 2η ημέρα της περιόδου. Παραδοσιακά απευθύνεται σε γυναίκες που χαρακτηρίζουμε ‘φτωχές ανταποκρίτριες’ δηλαδή η ωοθηκική τους ανταπόκριση στις θεραπείες διέγερσης είναι περιορισμένη και παλαιότερα σε γυναίκες άνω των 39-40 ετών. Αυτό βέβαια δεν ισχύει πλέον και η επιλογή του πρωτοκόλλου βασίζεται σε άλλους παράγοντες όπως το ορμονικό προφίλ και οι δείκτες γονιμότητας και ωοθηκικού δυναμικού (FSH – Antimullerian Hormone).

Διέγερση με GnRH ανταγωνιστές. Προσομοιάζει στην διάρκεια με το βραχύ πρωτόκολλο , παράγονται καλύτερης ποιότητας ωάρια όπως το μακρύ πρωτόκολλο και δημιουργεί μικρότερες πιθανότητες για σύνδρομο υπερδιέγερσης ωοθηκών. Τείνει να αποτελέσει το πιο δημοφιλές σχήμα θεραπείας γιατί από την φύση του ταιριάζει στην νέα φιλοσοφία της εποχής που είναι η φιλική IVF ,’friendly IVF’ και στην διάρκεια αλλά και στην δοσολογία των φαρμάκων .

Υπάρχει τέλος παραλλαγή των ως άνω πρωτοκόλλων που λέγεται ultrashort και χρησιμοποιείται σε περιπτώσεις φτωχών αποκριτριών όταν τα προηγούμενα πρωτόκολλα θεραπείας δεν λειτουργούν.

Η παρακολούθηση της πορείας της θεραπείας γίνεται υπερηχογραφικά. Η θεραπεία ολοκληρώνεται όταν το μέγεθος των ωοθυλάκιων (φαίνονται σαν μαύροι στρογγυλοί σχηματισμοί μέσα στις ωοθήκες) φτάσουν και ξεπεράσουν κατά μέσο όρο τα 18mm. Ακολουθεί το βράδυ εκείνο και μια συγκεκριμένη ώρα της ημέρας μια υποδόρια ένεση, ωρίμανσης όπως λέγεται που θα βοηθήσει στην απελευθέρωση του ωαρίου μέσα σε κάθε ωοθυλάκιο. Πρέπει εδώ να τονισθεί ότι κατά τη διάρκεια του υπερηχογραφικού ελέγχου της θεραπείας κάθε γυναίκας, οι εικόνες που βλέπουμε αντιστοιχούν σε εικόνες ωοθυλάκιων και μόνο και όχι ωαρίων. Προσβλέπουμε βέβαια ότι με την καλύτερη δυνατή θεραπεία θα υπάρχει η όσο το δυνατόν καλύτερη τελικά αντιστοιχία ωοθυλάκιων-ωαρίων την ώρα της ωοληψίας.

2ο Στάδιο: Η Ωοληψία

Είναι η συλλογή των ωαρίων 36 ώρες μετά την ένεση ωρίμανσης που αναφέραμε πιο πάνω. Η γυναίκα έρχεται νηστική χωρίς να έχει πιει ούτε νερό και με ήπια ύπνωση (μέθη) συλλέγουμε τα ωάρια μέσω βελόνης με υπερηχογραφική καθοδήγηση, την ίδια ώρα ο σύντροφος δίδει δείγμα σπέρματος το οποίο παραλαμβάνει ο βιολόγος προς επεξεργασία. Ακολούθως αφού ενημερωθεί το ζευγάρι για τον αριθμό των συλλεχθέντων ωαρίων και την ποιότητα του σπέρματος η γυναίκα θα λάβει φαρμακευτική αγωγή για την προετοιμασία του ενδομήτριου ώστε να δεχθεί τα έμβρυα που θα προκύψουν στη συνέχεια.

3ο Στάδιο: Καλλιέργεια Εμβρύων

Είναι η φάση που εξελίσσεται μέσα στο εργαστήριο, εκεί συντελείται η γονιμοποίηση των ωαρίων. Ανάλογα με την κατάσταση του σπέρματος επιλέγεται η απλή γονιμοποίηση (ivf) είτε η μικρογονιμοποίηση (icsi) εάν το σπέρμα είναι αδύνατο. Την επόμενη ημέρα γίνεται η ενημέρωση του ζευγαριού για τον αριθμό των γονιμοποιημένων ωαρίων, τα έμβρυα που θα προκύψουν καλλιεργούνται από 2, 3 έως και 6 ημέρες ανάλογα την περίπτωση ξεχωριστά.

4ο Στάδιο: Η Εμβρυομεταφορά

Είναι πολύ σημαντική στιγμή όπου τοποθετούμε χωρίς πια κάποια αναισθησία υπό υπερηχογραφικό έλεγχο και υπό άσηπτες συνθήκες τα καλύτερα έμβρυα που έχουμε επιλέξει με τη βοήθεια ενός εύκαμπτου καθετήρα στο εσωτερικό της μήτρας (στο ενδομήτριο). Αφού η γυναίκα παραμείνει κλινήρης για 1 ώρα περίπου μπορεί να επιστρέψει στο σπίτι. Για 3-4 ημέρες η γυναίκα παραμένει στο σπίτι αποφεύγοντας τις μετακινήσεις τις άρσεις μεγάλου βάρους, την δυσκοιλιότητα και την επαφή. Η διατροφή είναι ελεύθερη καθώς και οι βασικές ανάγκες της.

Κατάψυξη Εμβρύων

H δυνατότητα κατάψυξης εμβρύων σε όλα τα στάδια 1ης – 2ης – 3ης – 6ης ημέρας δίνει την δυνατότητα στο ζευγάρι να χρησιμοποιήσει έμβρυα προς εμφύτευση σε δεύτερο χρόνο.

Εάν την ημέρα της εμβρυομεταφοράς υπάρχει περίσσεια εμβρύων και μάλιστα καλής ποιότητας, υπάρχει η δυνατότητα κατάψυξης των. Από το 2008 η κατάψυξη εμβρύων γίνεται με την νέα μέθοδο υαλοποίησης (vitrification) με πολύ καλά αποτελέσματα στο στάδιο είτε στο στάδιο της 2ης – 3ης είτε στο στάδιο των βλαστοκύστεων. 2 εβδομάδες αργότερα γίνεται το τεστ – κυήσεως που λέγεται β-HCG αίματος. Εάν η εμβρυομεταφορά γίνει στο στάδιο της βλαστοκύστης γίνεται σε 9-10 ημέρες.

Ποσοστά Επιτυχίας

Τα ποσοστά επιτυχίας στην ομάδα του Dr Παππά Ασημάκη είναι περί το 40% ανά προσπάθεια. Αναλόγως το ηλικιακό group τα ποσοστά αυτά ασφαλώς μεταβάλλονται, έτσι το ποσοστό αυτό μπορεί να αγγίξει και να ξεπεράσει το 50% στο ηλικιακό group 29-34.

Διαγνωστικές Εξετάσεις πριν μία προσπάθεια υποβοηθούμενης αναπαραγωγής στο Ιατρείο
  1. Λήψη Ιατρικού Ιστορικού
  2. Γυναικολογική Εξέταση – Εξέταση Μαστών
  3. Λήψη Τέστ Παπανικολάου
  4. Γυναικολογικό Κολπικό Υπερηχογράφημα
Διαγνωστικές Εξετάσεις σε Νοσοκομείο, Διαγνωστικό Εργαστήριο ή την Μονάδα Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής
1Υστεροσαλπιγγογραφία

Γίνεται στο Ακτινολογικό Εργαστήριο είναι σημαντική εξέταση με την οποία ελέγχουμε το περίγραμμα της μήτρας αλλά κυρίως ελέγχουμε την διαβατότητα των σαλπίγγων.

2Σπερμοδιάγραμμα

Είναι επίσης σημαντική εξέταση που γίνεται στους χώρους της Μονάδας από τους βιολόγους μας. Ελέγχουμε έτσι την κατάσταση του σπέρματος δηλαδή του πόσο γόνιμο ή όχι είναι το σπέρμα αυτό. Παράλληλα θα πρέπει αυτή η εξέταση να συνοδεύεται και από καλλιέργεια του σπέρματος. Έτσι μπορούμε να ανιχνεύσουμε τυχόν μικρόβια στο σπέρμα και να δώσουμε την ενδεδειγμένη αγωγή. Η παρουσία μικροβίου στο σπέρμα το καθιστά τουλάχιστον προβληματικό για γονιμοποίηση.

3Ορμωνικό Προφίλ

Εννοούμε μια σειρά από εξετάσεις που θα μας επιτρέψουν να επιλέξουμε την ενδεδειγμένη θεραπεία για το υπογόνιμο ζευγάρι. FSH-E2 (Οιστραδιόλη) – Προλακτίνη – Έλεγχος θυρεοειδικής λειτουργίας – Ανδρογόνα (σε γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών) – Αntimullerian hormone (σημαντικός δείκτης γονιμότητας και ‘καθρέπτης’ του ωοθηκικού δυναμικού). Η συνεκτίμηση της FSH -E2 -AMH μπορεί να βοηθήσει στην επιλογή του πρωτοκόλλου, του κατάλληλου φαρμάκου και της σωστής δοσολογίας για να επιτύχουμε το βέλτιστο αποτέλεσμα κατά την διέγερση των ωοθηκών της γυναίκα.

4Μαστογραφία

Πρέπει να γίνεται απαραίτητα και για προληπτικούς λόγους βέβαια σε γυναίκες από 40 ετών και άνω και σε νεαρότερες εάν υπάρχει οικογενειακό ή ατομικό ιστορικό με παθολογία στον μαστό, είτε έχουν υποβληθεί στο παρελθόν σε μεγάλο αριθμό προσπαθειών υποβοηθούμενης αναπαραγωγής.

5Υστεροσκόπηση

Είναι μια απλή διαγνωστική μέθοδος όπου με την βοήθεια μιας λεπτής κάμερας 5mm και την βοήθεια φυσιολογικού υγρού ως διατατικού μέσου μπορούμε να διαγνώσουμε οποιαδήποτε ανωμαλία υπάρχει στην ενδομήτρια κοιλότητα της μήτρας. Όπως ενδομήτριοι πολύποδες, ινομυώματα, συμφύσεις, διαφράγματα, ενδομητρίτιδα, παράγοντες δηλαδή που θα έπαιζαν αρνητικό ρόλο στην έκβαση μιας προσπάθειας εξωσωματικής. Η εξέταση γίνεται με απλή μέθη και η γυναίκα επιστρέφει μετά από λίγη ώρα σπίτι της. Η μέθοδος αυτή εφαρμόζεται και σε γυναίκες όπου έχουν στο ιστορικό τους τουλάχιστον 2 αποτυχημένες προσπάθειες εξωσωματικής. Κατά πολλούς ιδίως στις αγγλοσαξονικές χώρες αυτή η εξέταση θα πρέπει να γίνεται στην αρχή , προτού μπει η γυναίκα σε οποιαδήποτε προσπάθεια υποβοηθούμενης αναπαραγωγής.

6Λαπαροσκόπηση

Είναι μια διαγνωστική αλλά παράλληλα εάν χρειασθεί και επεμβατική μέθοδος με την οποία μπορούμε με άμεση όραση να δούμε στο εσωτερικό της κοιλιάς μιας γυναίκας. Μπορούμε δηλαδή να δούμε την μορφολογία της μήτρας, των ωοθηκών, την κατάσταση και την διαβατότητα των σαλπίγγων, την ύπαρξη ενδομητρίωσης. Παράλληλα μας δίδεται η δυνατότητα να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα άμεσα. Δηλαδή να καυτηριάσουμε τις πολυκυστικές ωοθήκες (drilling), να καυτηριάσουμε τυχόν εστίες ενδομητρίωσης, να αφαιρέσουμε ενδομητριωσικές ή άλλες τυχόν κύστεις από τις ωοθήκες να λύσουμε συμφύσεις που έχουν τυχόν παγιδεύσει τις σάλπιγγες, τέλος να αφαιρέσουμε ενδοτοιχωματικά ινομυώματα ου παρενοχλούν την ενδομήτρια κοιλότητα ή αποτελούν τροχοπέδη μιας ομαλής και επιτυχημένης προσπάθειας εξωσωματικής. Έτσι μπορεί να λυθεί το πρόβλημα γονιμότητας μιας γυναίκας πολλές φορές χωρίς να αναγκαστεί η ίδια να υποβληθεί σε πρόγραμμα εξωσωματικής γονιμοποίησης. Η γυναίκα παραμένει αναλόγως την βαρύτητα του χειρουργείου από λίγες ώρες μέχρι το πολύ μια ημέρα.

Εξέταση Σπερμοδιάγραμμα

Με το σπερμοδιάγραμμα εντοπίζονται προβλήματα που ευθύνονται για την ανδρική υπογονιμότητα. Η υπογονιμότητα είναι συχνή : 10 – 15% των ζευγαριών που επιθυμούν μια κύηση δεν το επιτυγχάνουν μέσα σε διάστημα 12 μηνών. Μετά τους 24 μήνες, το 5 – 10% θα παραμείνουν χωρίς παιδί εάν δεν τους δοθεί θεραπεία. Τα αποτελέσματα του ανδρολογικού εργαστηρίου (σπερμοδιάγραμμα κ.λπ) θα επηρεάσουν σε μεγάλο βαθμό τις αποφάσεις του θεράποντος ιατρού για τη θεραπεία γονιμότητας που θα χρειαστεί να ακολουθήσετε.

Κόστος
Εξέταση

Ποιες εξετάσεις Γονιμότητας χρειάζεστε στη δική σας περίπτωση; Έχετε κάνει Σπερμοδιάγραμμα;

Αποτέλεσμα

Ποιες είναι οι δικές σας τιμές σε:

  • Αριθμός σπερματοζωαρίων
  • Κινητικότητα
  • Προωθητική κίνηση
Πως Γίνεται;

Το σπερμοδιάγραμμα πρέπει να γίνεται μετά από αποχή ερωτικών επαφών για 2-3 ημέρες.

Διαδικασία
  • Αυνανισμός σε ειδικό πλαστικό δοχείο
  • Διακοπτόμενη συνουσία
  • Προφυλακτικό χωρίς σπερματοκτόνες ουσίες.

Ο σκοπός της βασικής εξέτασης σπέρματος είναι να αξιολογήσει τις περιγραφικές παραμέτρους της εκσπερμάτισης, που ελήφθη με αυνανισμό.

Το σπερμοδιάγραμμα μπορεί να δώσει πληροφορίες για διαταραχές στον άνδρα:

  • Στην παραγωγή των σπερματοζωαρίων
  • Στη μεταφορά και την ωρίμανση
  • Στη μεταβίβαση και τη λειτουργικότητα τους στο γυναικείο γεννητικό σύστημα
Τιμές

Σπερμοδιάγραμμα Φυσιολογικές Τιμές

  • Όγκος >2.0 ml
  • PH > 7.2
  • Ρευστοποίηση < 30 λεπτά
Ποσότητα Σπέρματος

Η εκτίμηση της συγκέντρωσης του σπέρματος μπορεί να δείξει:

  • Ασπερμία : Απουσία εκσπερμάτισης
  • Αζωοσπερμία : Απουσία σπερματοζωαρίων στην εκσπερμάτιση
  • Ολιγοζωοσπερμία : Συγκέντρωση σπερματοζωαρίων < 20 x 106/ml
  • Σοβαρή ολιγοζωοσπερμία : Συγκέντρωση σπερματοζωαρίων < 5 x 106/ml
  • Τερατοσπερμία : Όταν υπάρχει υψηλό ποσοστό σπερματοζωαρίων με ανώμαλη μορφολογία

Μέτρηση του όγκου της εκσπερμάτισης :

Ο Φυσιολογικός Όγκος είναι 2 – 5 ml σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Μικρή ποσότητα σπέρματος (< 1,5 ml) μπορεί να οφείλεται σε :

  • Απώλεια δείγματος κατά τη συλλογή του σπέρματος
  • Συγγενή αγενεσία ή απόφραξη εκφορητικών οδών
  • Ανάστροφη εκσπερμάτιση
  • Υπογοναδισμό
  • Λοίμωξη γεννητικών αδένων
  • Ψυχολογικά αίτια
  • Συχνές σεξουαλικές επαφές
Ποιότητα Σπέρματος

Μικροσκοπική Εξέταση Σπέρματος

  • Συγκέντρωση Σπερματοζωαρίων
  • Κινητικότητα Σπερματοζωαρίων (κινητικότητα σπέρματος)
  • Ζωτικότητα Σπερματοζωαρίων
  • Μορφολογία Σπερματοζωαρίων
  • Παρουσία άλλων κυτταρικών στοιχείων (Λευκοκύτταρα, Ερυθροκύτταρα, Επιθηλιακά κύτταρα, Μικροοργανισμοί, Κύτταρα της σπερματικής σειράς)
Κινητικότητα Σπέρματος

Σπερμοδιάγραμμα Κινητικότητα

  • Ακίνητα σπερματοζωάρια : καμία ένδειξη κίνησης
  • Κινούμενα σπερματοζωάρια: ενδείξεις κίνησης – ενεργός αλλαγή θέσης ουράς
  • Προωθητική κινητικότητα σπερματοζωαρίων: ενεργός μετατόπιση από το ίδιο το κύτταρο
  • Ταχεία προωθητική κινητικότητα σπερματοζωαρίων: >1/2 μήκος ουράς / sec ή > 5 x μήκη κεφαλής / sec

Η κινητικότητα σπέρματος πρέπει να εξετάζεται στο εργαστήριο λαμβάνοντας υπόψη διάφορους παράγοντες όπως :

  • τη θερμοκρασία του δωματίου
  • την καλή ανάδευση του δείγματος
  • την ομοιόμορφη κατανομή στο μικροσκόπιο και
  • το βάθος του μικροσκοπίου

 

Η μέτρηση της κινητικότητας σπέρματος μπορεί, επίσης, να γίνει με τη χρήση αυτόματων αναλυτών (Computer Aided Sperm Analyzer – CASA) και να μετρηθούν παράμετροι όπως :

  • η μέση ταχύτητα της ελικοειδούς πορείας (curvilinear velocity – VCL)
  • η μέση ταχύτητα της ευθύγραμμης κίνησης (straight line velocity – VSL)
  • η μέση προωθητική ταχύτητα (average path velocity – VAP)
  • το εύρος της προς τα πλάγια κίνησης των κεφαλών (amplitude of lateral head displacement – ALH)

Αίτια κακής κινητικότητας : Παρατεταμένη περίοδος αποχής (σπερμοδιαγραμμα αποχη), Λοιμώξεις, γεννητικού, Δομικές ανωμαλίες σπερματοζωαρίων, Αντισπερμικά αντισώματα, Κιρσοκήλη, Ιδιοπαθή αίτια

Παραγωγή Σπέρματος

Σπερματογένεση: (σπερματοκυτταρογένεση – μείωση – σπερμιογένεση, 74 ημέρες)

Σπερμιογένεση αποτελεί τη διεργασία μετατροπής των ώριμων σπερματίδων σε σπερματοζωάρια

  1. Στάδιο Golgi
  2. Στάδιο της καλύπτρας
  3. Στάδιο του ακροσώματος
  4. Στάδιο της ωρίμανσης
Σπερμοδιάγραμμα Αποτελέσματα

Βασική Ανάλυση Σπέρματος

Συστατικά σπέρματος : Σπερματικό υγρό (ή πλάσμα), σπερματοζωάρια (7% του όγκου)

Το σπερματικό υγρό παράγεται από : βολβοουρηθραίους και ουρηθραίους αδένες (0,1 – 0,2 ml), προστάτη (0,5 ml), επιδιδυμίδα και σπερματική λήκυθο σπερματοδόχες κύστεις (2 – 2,5 ml).

Η βασική ανάλυση σπέρματος συνίσταται σε :

  1. Έλεγχο φυσικών χαρακτηριστικών του σπέρματος
  2. Έλεγχο χαρακτηριστικών των σπερματοζωαρίων
  3. Ύπαρξη κυτταρικών στοιχείων
  4. Βιοχημικά χαρακτηριστικά
  5. Λειτουργικές δοκιμασίες

 

Μακροσκοπική Εξέταση Σπέρματος

Το σπέρμα μπορεί να περιέχει HIV, ιό της ηπατίτιδας και άλλους ιούς καθώς επίσης και άλλα βακτήρια. Αντιμετωπίζεται κάθε δείγμα σαν να είναι μολυσματικό.

Μακροσκοπική Εξέταση :

  • Πήξη και Ρευστοποίηση
  • Ανάδευση του δείγματος
  • Μέτρηση του όγκου της εκσπερμάτισης
  • Προσδιορισμός του ιξώδους
  • Παρουσία συγκολλήσεων – συσσωρεύσεων
  • Άλλα φυσικά χαρακτηριστικά (οσμή, χροιά και pH)

 

Περιγραφή της τεχνικής μέτρησης της συγκέντρωσης. Συσκευές Υπολογισμού Συγκέντρωσης:

  • Αιματοκυτταρόμετρο Improved Neubauer (βάθος 100 μm)
  • Makler (μικρότερος όγκος βάθος 10 μm, κίνδυνος για σχετικά μεγάλο λάθος)
  • Βürker – ακρίβεια ίδια με το αιματοκυτταρόμετρο Improved Neubauer
  • Horwell Fertility chamber – μικρότερη ακρίβεια από τη Makler
  • Petroff Hausser – βάθος 20 μm, αρκετά ακριβή, δύσκολη στον καθαρισμό

 

Κλινική αξία της ζωτικότητας : Τα ακίνητα σπερματοζωάρια μπορεί να είναι ζώντα ή νεκρά – νεκρά σπερματοζωάρια : νεκροσπερμία – ακίνητα ζώντα σπερματοζωάρια : σύνδρομο Kartagener ή σύνδρομο ακίνητων μαστιγίων. Όταν υπάρχουν λίγα κινητά σπερματοζωάρια, η δοκιμασία της ζωτικότητας είναι πολύ σημαντική (ΠΟΥ: < 50% κινητών σπερματοζωαρίων, NAFA-ESHRE: < 40% κινητών σπερματοζωαρίων)

 

Τεχνικές προσδιορισμού της ζωτικότητας των σπερματοζωαρίων:

  • Δοκιμασία υπο-οσμωτικής διόγκωσης (Hypo-osmotic swelling test, HOS-test). Στην παρουσία υπο-οσμωτικού διαλύματος, τα κύτταρα απορροφούν ύδωρ, ενώ τα νεκρά δεν απορροφούν και δεν εμφανίζουν διόγκωση.
  • Μέτρηση ATP (μόνο για ερευνητικούς λόγους)
  • Αποκλεισμός χρωστικής – Εωσίνη (απορροφάται μόνον από τα νεκρά κύτταρα) και Νιγκροζίνη (αντιθετική χρώση) – Κυανούν του τρυπανίου (αρχή όμοια με την εωσίνη)
Μορφολογία Σπέρματος

Κριτήρια φυσιολογικής μορφολογίας κατά Krüger :

  • Μορφή Κεφαλής : Ωοειδής (οβάλ) – Κανονικό περίγραμμα – Ακρόσωμα (καλύπτει 40 – 70% της έκτασης της κεφαλής) – Κενοτόπια (< 20% της έκτασης της κεφαλής)
  • Αυχένας/Ενδιάμεσο τμήμα : Κανονικό σχήμα – Συμμετρική, ευθεία έκφυση της ουράς
  • Ουρά : Μη σπειροειδής – Ευθεία ή ελαφρώς κεκαμμένη – Λείο περίγραμμα
  • Κυτταροπλασματική σταγόνα : Κανονικό περίγραμμα – Στη βάση κεφαλής/ ενδιάμεσου τμήματος

 

Μέγεθος Φυσιολογικού Σπερματοζωαρίου :

  • Συνολικό μήκος 50 – 60 μm
  • Μέγεθος κεφαλής – Μήκος 4.0 – 5.0 μm – Πλάτος 2.5 – 3.5 μm
  • Αυχένας/ Ενδιάμεσο τμήμα – Μήκος 7 – 8 μm – Μέγιστο πλάτος 1 μm
  • Ουρά – Μήκος ~ 45 – 50 μm
  • Κυτταροπλασματική σταγόνα – < 1/3 μεγέθους της κεφαλής

 

Κλινική αξία της εκτίμησης της μορφολογίας των σπερματοζωαρίων

  • Ενδείξεις διαταραχής στην ορχική λειτουργία (συχνά μειωμένη ποσότητα και ποιότητα).
  • Μερικές φορές μακροχρόνια αποχή από επαφή ή καθυστέρηση της εξέτασης
  • Μειωμένη πιθανότητα εγκυμοσύνης – Φυσιολογική σύλληψη (αυξημένο πλήθος ανωμαλιών στα μη φυσιολογικά σπερματοζωάρια) – Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή (χαμηλό ποσοστό σπερματοζωαρίων με φυσιολογική μορφολογία)

 

Εκτίμηση Αντισπερματικών Αντισωμάτων

Η φύση των αντισπερματικών αντισωμάτων : Φυσική αντίδραση του σώματος έναντι ξένων κυττάρων – Προστασία έναντι λοιμογόνων παραγόντων. Ανοσολογική αντίδραση έναντι του σπέρματος. Πιθανή αυτοάνοση διαταραχή. Το σπέρμα δεν είναι απαραίτητα απόλυτα ταυτόσημο με τα σωματικά κύτταρα του ίδιου οργανισμού μιας και οι γαμέτες έχουν ένα διαφορετικό ανοσολογικό προφίλ (απουσιάζουν τα αντιγόνα ιστοσυμβατότητας). Αυτό οδηγεί σε συγκολλήσεις των σπερματοζωαρίων

 

Τύποι Αντισπερματικών Αντισωμάτων:

  • IgG → Τα πλέον κοινά στην κυκλοφορία του αίματος
  • IgA → Εκκριτικού τύπου – Μπορούν να προσδεθούν σε σπερματοζωάρια στην τραχηλική βλέννα
  • IgM → Είναι σπάνια – Αρκετά αντισώματα συνδέονται μεταξύ τους

Έχει παρατηρηθεί ότι οι συγκολλήσεις των σπερματοζωαρίων παίζουν σημαντικό ρόλο στο 10 – 20% των ζευγαριών με προβλήματα υπογονιμότητας

 

Συνιστώμενοι έλεγχοι:

  • Άνδρες – Άμεσο Immunobead test (IBT) στο σπέρμα – Έλεγχος Mixed Agglutination Reaction (MAR) στο σπέρμα
  • Γυναίκες – Έμμεσος έλεγχος IBT/MAR στον ορό – Έμμεσος έλεγχος της τραχηλικής βλέννας

 

Βιοχημικές Εξετάσεις Σπέρματος

Οι βιοχημικές εξετάσεις του σπέρματος δίνουν πληροφορίες για τη λειτουργία των επικουρικών γεννητικών αδένων:

  • Εκκριτικής λειτουργίας του προστάτη : Όξινη φωσφατάση – Κιτρικό οξύ – Ψευδάργυρο – Μαγνήσιο
  • Εκκριτικής λειτουργίας σπερματοδόχων κύστεων : Φρουκτόζη
  • Εκκριτικής λειτουργίας επιδυδιμίδων : L-καρνιτίνη – α-γλυκοσιδάση – γλυκερυλ-φωσφωρυλ-χολίνη

 

Μικροβιολογικές Εξετάσεις Σπέρματος

Η καλλιέργεια του σπέρματος γίνεται για τον έλεγχο ύπαρξης μικροοργανισμών στο ανδρικό γεννητικό σύστημα, δεδομένου ότι επηρεάζουν τη γονιμοποιητική ικανότητα του δείγματος. Συνήθως, ελέγχεται η παρουσία :

  • Αερόβιων μικροοργανισμών
  • Αναερόβιων μικροοργανισμών
  • Μυκοπλάσματος και Ουρεοπλάσματος
  • Χλαμυδίων

Παράδειγμα : το ουρεόπλασμα που επικάθεται στην κεφαλή των σπερματοζωαρίων επηρεάζει το αποτέλεσμα τις IVF, μιας και έχει συσχετισθεί με αυξημένο ποσοστό αποβολών

 

Λειτουργικές Δοκιμασίες του Σπέρματος

Η έρευνα αφορά τις λειτουργικές δοκιμασίες του σπερματοζωαρίου που ελέγχουν μοριακούς μηχανισμούς απαραίτητους για τη γονιμοποίηση του ωοκυττάρου ή εξετάζουν την ποιότητα του γενετικού υλικού.

  • Δοκιμασία διείσδυσης των σπερματοζωαρίων στην τραχηλική βλέννα
  • Ικανότητα του σπερματοζωαρίου να συνδεθεί με τη διαφανή ζώνη του ωοκυττάρου
  • Ακροσωμιακή Αντίδραση
  • Δοκιμασία διείσδυσης του σπερματοζωαρίου σε ετερόλογο ωοκύτταρο
  • Δοκιμασία ακεραιότητας της μεμβράνης του σπερματοζωαρίου
  • Προσδιορισμός των ελεύθερων ριζών στο σπερματικό υγρό
  • Αποσυμπύκνωση της χρωματίνης και ακεραιότητας του πυρήνα του σπερματοζωαρίου